Als eerbetoon aan de onlangs overleden Chileens-Franse filmmaker Raul Ruiz toont het Filmfestival Gent de bioscoopversie van zijn ultieme meesterwerk Mysteries of Lisbon (Misterios de Lisboa), gebaseerd op de gelijknamige negentiende-eeuwse roman van Camilo Castelo Branco, de Portugese Balzac. Het vier uur en dertig minuten lang magnum opus van Ruiz werd door de buitenlandse fans van de regisseur laaiend enthousiast onthaald. Film Comment noemde het ‘een magistrale meditatie over verhalende kunst en cinema, de meest glorieuze verwezenlijking uit de wonderbaarlijke carrière van Raul Ruiz en een van de eerste cinematografische meesterwerken van deze eeuw.’
Als Fassbinder de man wordt genoemd die sneller filmde dan zijn schaduw, hoe moet je dan de gigantische werklust van Ruiz omschrijven? In zijn fenomenale carrière maakte Ruiz meer dan 115 films, zowel voor de bioscoop als voor televisie; films die in geen enkele categorie thuishoren, die aan elk hokjesdenken ontsnappen, die aan alle modes en trends weerstaan, die afwisselend werden bestempeld als excentriek, barok en surrealistisch, maar die vooral radicaal eigenzinnig zijn. Zo eigenzinnig en experimenteel dat ze zelden de reguliere bioscoop haalden, zodat Ruiz vooral aangewezen was op het internationaal festivalcircuit om zijn films aan de man te brengen. Toen de chirurg hem enkele maanden geleden meedeelde dat hij een ‘atypische’ en niet te definiëren levertumor had, zou de regisseur van L’Hypothèse du tableau volé, La ville des pirates en Le Temps retrouvé geantwoord hebben: ‘Atypisch? Hoe grappig, dat is precies hoe men mijn films definieert.’
En Mysteries of Lisbon is zeker een atypische kostuumfilm. Protagonist is het bastaardkind Pedro da Silva, die een zoektocht naar zijn ware afkomst begint. Maar algauw verdrinkt deze rode draad door de film in een web van intriges, complotten, zijsprongen, verhalen en verhalen in verhalen. Waarin alles draait om erfenissen, nalatenschap, ontervingen, bloedverwantschappen en klassenverschillen. Ruiz voert allerlei intrigerende personages op (een zigeuner, een priester, een avonturier, een gravin, een huurmoordenaar) die ons van Portugal naar Frankrijk, Italië en Brazilië voeren. Blijkt dat niemand is wie hij of zij beweert te zijn, maar allemaal is hun lot op een of andere manier verbonden met dat van Pedro da Silva. ‘Welke gefolterde wegen moeten we afleggen om elkaar terug te vinden,’ laat een van de hoofdpersonen zich op zeker ogenblik ontvallen. Wat perfect het grillig parcours van deze film fleuve samenvat.
Bovenal brengt Ruiz hulde aan de verloren kunst van het vertellen. Daarbij vormt het helemaal geen bezwaar dat je af en toe de draad verliest van deze ingewikkeld vertakte historische kroniek, zo hypnotiserend zijn de amoureuze, familiale en wraakzuchtige intriges die elkaar in hoog tempo opvolgen en soms voor de voeten lopen. Met zijn extravagante romantiek en de somptueuze decors van de kastelen van de aristocratie en salons van de haute bourgeoisie, is dit ook een visueel festijn en een van de meest toegankelijke films uit het vaak raadselachtig oeuvre van Ruiz. Maar Ruiz zou natuurlijk Ruiz niet zijn, mocht hij het genre van de kostuumfilm niet voortdurend dynamiteren met speelse invallen, maniëristische effecten, verrassende beeldkaders, wisselende vertelperspectieven en onverwachte grappige terzijdes. Waardoor dit ‘dagboek van het lijden’ (in Ruiz’ eigen woorden), helemaal niet zwaarwichtig overkomt maar integendeel even sierlijk als lichtvoetig is.
Voor wie intussen de zesdelige tv-versie op dvd (eind deze zomer uitgebracht door Lumière) zou gezien hebben: het gaat hier helemaal niet om een ingekorte versie, wel om een radicaal verschillende montage van hetzelfde basismateriaal. Paradoxaal genoeg zijn de meeste scènes vollediger in de bioscoopversie dan in de één uur langere tv-reeks, omdat Ruiz daarin twee bijkomende verhaallijnen uitwerkt die hij hier volledig schrapte. Reden te meer om deze unieke vertoning van de afscheidsfilm van een van de meest inventieve cineasten van de laatste decennia zeker niet te missen.
Het 38e Filmfestival Gent vindt plaats van 11 tot 22 oktober. Vanaf 28 september vind je het volledige programma terug op www.filmfestival.be , waar ook tickets te koop zullen zijn. Mysteries of Lisbon wordt vertoond op 12/10 om 17u in KASKCinema en op 15/10 om 17u in Studio Skoop. De film duurt 272 minuten.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten