maandag 9 mei 2011

Stortplaatsen kunnen grondstofleveranciers van de toekomst worden

De OVAM en het Enhanced Landfill Mining Consortium organiseren op dinsdag 10 mei een studiedag. Meer dan tachtig onderzoekers en experts uit binnen- en buitenland buigen zich over het potentieel en de ecologische, economische en maatschappelijke kwaliteitsvoorwaarden voor het ontginnen van (oude) stortplaatsen. Grondstoffen, materialen en ruimte zijn een schaars goed. In een wereldeconomie met een voortdurende stijgende vraag, kan 'Enhanced Landfill Mining' belangrijke voordelen opleveren: minder grondstoffenverbruik, meer recyclage, nieuwe bestemmingen voor oude stortplaatsen en een welkome impuls voor innovatie en economie in Vlaanderen. De OVAM kondigt aan, naast het reeds opgestarte 'Closing the circle' programma van het Enhanced Landfill Mining Consortium in Houthalen-Helchteren  in het najaar van 2011 zelf te starten met een proefproject  bij de ambtshalve saneringsoperaties van oude stortplaatsen. Enhanced Landfill Mining (ELFM) is een proces waarbij  veelal oude stortplaatsen ontgraven worden zodat materialen die destijds van geen nut meer waren, teruggewonnen kunnen worden als grondstof of (indien recyclage niet mogelijk is) verbrand kunnen worden met energierecuperatie.

Het Vlaamse afvalstoffenbeleid dat in 1981 van start ging, focuste in de beginjaren sterk op het sluiten van illegale stortplaatsen en het creëren van de nodige verwerkingscapaciteit (i.c. legale stortplaatsen en milieuveilige verbrandingsinstallaties). Later werd steeds nadrukkelijker ingezet op hergebruik, selectieve inzameling, recyclage en preventie. Resultaat is dat vandaag slechts 1% van het huishoudelijk afval en 5% van het bedrijfsafval nog op stortplaatsen terechtkomt. Het gaat om afvalstoffen die met de huidige technieken en installaties gerecycleerd, noch verbrand kunnen worden. Dit betekent dat oude stortplaatsen die dateren uit de periode 1945-1985 wellicht een groot potentieel aan materialen bevatten (denk maar aan kunststoffen of metalen) die vandaag perfect gerecycleerd of verbrand kunnen worden met energierecuperatie. Alternatief kan ELFM ook betekenen dat we huidige stortplaatsen gaan inrichten als tijdelijke opslagplaatsen voor afvalstoffen die vandaag om technische of logistieke redenen nog niet gerecyleerd kunnen worden maar dat in de nabije toekomst wellicht wel kunnen.

De idee voor de toepassing van ELFM in Vlaanderen ontstond enkele jaren geleden in de schoot van Plan C - het Vlaams Transitienetwerk Duurzaam Materialenbeheer van de OVAM dat binnenkort verzelfstandigd zal worden. ELFM kan op termijn een belangrijke troef worden in de ambitie van Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege en de OVAM om de stap te zetten naar een duurzaam materialenbeleid en de realisatie van een groene kringloopeconomie in Vlaanderen. De voordelen van ELFM situeren zich op meerdere vlakken. De ontginning en het gebruik van eindige grondstoffen heeft een zware impact op ons leefmilieu en op onze economie. De materialenkringloop sluiten en van afvalstoffen grondstoffen maken voor nieuwe producten levert dus een dubbel voordeel op. Als gevolg van onoordeelkundig storten kan bodemverontreiniging ontstaan met potentiële milieu- en gezondheidsrisico's. ELFM kan de bron van verontreiniging wegnemen. Ook ruimte is een schaars goed in ons dichtbevolkt en bebouwd gewest. Oude, afgewerkte stortplaatsen hebben meestal maar beperkte gebruiksmogelijkheden of natuurwaarde. De sanering en verwijdering van afval creëert nieuwe ruimte voor natuur, wonen of ondernemen. De Vlaamse expertise inzake afval- en bodembeheer staat internationaal hoog aangeschreven. Storten van afval is op mondiaal vlak helaas nog meer regel dan uitzondering. Inzetten op innovatie en expertise inzake ELFM betekent dan ook dat Vlaanderen deze positie kan versterken en Vlaamse bedrijven deze kennis internationaal kunnen valoriseren.

Op basis van gegevens van de OVAM en onderzoek van de universiteiten van Leuven, Brussel en Hasselt weten we dat over heel Vlaanderen om en bij de 1.700 stortplaatsen liggen. Liefst 850 ervan kunnen potentieel in aanmerking komen voor ELFM. Uiteraard zullen lang niet al deze stortplaatsen uitgroeien tot grondstofmijnen voor de toekomst. Technische, economische of maatschappelijke aspecten kunnen ELFM bemoeilijken of zelfs onmogelijk maken. In de huidige context en met de huidige kennis komen nog maar enkele tientallen stortplaatsen in aanmerking. Verder onderzoek naar het potentieel van ELFM en verfijning van het concept is dus nog broodnodig. Hierdoor moeten we een juister beeld krijgen van het percentage recycleerbare en valoriseerbare afvalstoffen op Vlaamse stortplaatsen.

Vandaag is er in Vlaanderen één ELFM project opgestart.  Om meer kennis en ervaring op te doen met ELFM wil de OVAM vanaf het najaar van 2011 starten met een proefproject in het kader van ambtshalve saneringen van oude stortplaatsen. Een ambtshalve te saneren stortplaats zal in verschillende loten opgedeeld worden. Hierbij zullen bodemsaneerders of afvalverwerkende bedrijven zich kandidaat kunnen stellen om een duurzame oplossing voor deze stortplaats uit te werken. Een evaluatie van de verschillende deelprojecten kan dan inzichten verschaffen over verdere ELFM mogelijkheden voor Vlaanderen. Het concept ELFM is nieuw en moet nog verder uitgewerkt worden. Belangrijk is dat we alle technische, ecologische, economische en maatschappelijke randvoorwaarden in kaart brengen om een kwaliteitsvolle toepassing van ELFM te garanderen. Dat is meteen het doel van de studiedag die dinsdag 10 mei bij de OVAM plaatsheeft. Link: http://www.ovam.be/.

Geen opmerkingen: