zaterdag 19 maart 2011

Gent verliest licht aan bos en waardevolle vegetaties maar wint aan parken

Gent telt 2.756 hectare natuur op zijn grondgebied. Die stadsnatuur biedt een grote variatie aan vegetaties. Dat blijkt uit de gedetailleerde inventarisatie die de Stad Gent liet uitvoeren. In 1999 liet de Stad Gent voor de eerste maal een grondige inventaris opmaken van de natuur op haar grondgebied. Er werden zoveel mogelijk percelen – zowel openbaar toegankelijke als private – bezocht. De terreingegevens werden aangevuld met gegevens uit de analyse van luchtfoto’s. Die inventarisatie leverde een gedetailleerde biologische waarderingskaart voor heel Gent op. De Groendienst en andere stadsdiensten gebruiken die kaart dagelijks om eigen projecten vorm te geven of die van anderen met kennis van zaken te kunnen beoordelen. Daarnaast toont ze ook aan dat stadsnatuur als volwaardige natuur erkend mag worden. In 2009 werd die biologische waarderingskaart geactualiseerd. Dat gebeurde door vergelijking van topografische kaarten en luchtfoto’s met de gegevens van de waarderingskaart van 1999. Percelen die veranderd leken, werden opnieuw bezocht en geïnventariseerd. Al de gegevens daarover werden intussen verwerkt, zodat we nu een goed zicht hebben op de toestand van de natuur in Gent en op de evolutie van de laatste 10 jaar.

In 2009 neemt natuur ongeveer 17,5% van het grondgebied van Gent in. Ongeveer 30 % van de natuur bestaat uit biologisch zeer waardevolle vegetaties. Ongeveer 70% is biologisch waardevol. De biologische waarderingskaart toont een zeer verscheiden beeld. Gent biedt een grote variatie aan vegetaties als bossen, ruigtes, graslanden, moerassen, stilstaande waters en kleine landschapselementen. Elk van die vegetaties herbergt verschillende soorten planten en dieren. Voor de biodiversiteit in de stad is het dus van belang om die variatie aan vegetaties te behouden en te versterken. Zoomen we in op de bossen, dan stellen we vast dat die ongeveer 5,5 % van het grondgebied bedekken. De bosstructuur in Gent is beperkt in oppervlakte en sterk versnipperd. Meer dan de helft van de bossen is kleiner dan 5 hectare. Gent heeft een stedelijk gebied, een buitengebied en een havengebied. Omdat elk van die gebieden een eigen dynamiek en eigen beleidsdoelen kent, onderscheiden we ze ook afzonderlijk bij de analyse van de biologische waarderingskaart. Daaruit blijkt dat er in verhouding iets meer natuur voorkomt in het stedelijk gebied van Gent dan in het buitengebied en het havengebied.

Op 10 jaar tijd ging de totale oppervlakte aan natuur met 4% achteruit. De biologisch zeer waardevolle vegetaties nemen in het havengebied en het stedelijk gebied van Gent af in oppervlakte, minder in het buitengebied. De biologisch waardevolle natuur neemt af in het havengebied, maar ze neemt ongeveer in gelijke mate toe in het stedelijk gebied en het buitengebied van Gent. Ook de oppervlakte bos neemt af. Het gaat vooral om het verdwijnen van naaldhout- en populierenaanplantingen in het havengebied en het buitengebied van Gent. Het areaal loofhoutaanplantingen nam daarentegen in belangrijke mate toe. Maar hoe is het gesteld met het groen in Gent? http://www.gent.be/docs/Departement Milieu, Groen en Gezondheid

De Stad Gent investeerde de laatste jaren sterk in nieuwe parken. Ze kocht gronden aan en richtte ze in. De bestaande natuurwaarden werden zoveel mogelijk behouden en versterkt. Daarnaast creëerde het ontwerp ook nieuwe kansen voor natuurontwikkeling. Parken zoals het Groenevalleipark en het Sint-Baafskouterpark geven plaats aan verschillende soorten vegetaties. Ook de bedreigde ruigten en struwelen krijgen hierin ruimte. Verder wordt ook werk gemaakt van vier grote groenpolen in Gent. Van de 300 hectare die het Ruimtelijk Structuurplan Gent had aangeduid, kregen intussen 258 hectare een bestemming als groengebied. Een volgende stap in het realiseren van de groenpolen is het verwerven en inrichten ervan. De Stad Gent kocht al ± 100 hectare aan van de Groenpool Gentbrugse Meersen en onderhandelt over de volgende 100 hectare. De komende jaren wordt volop ingezet op de inrichting van dit gebied. Bepaalde stukken mogen spontaan verbossen, elders wordt bos aangeplant. Er komen ook veel natte vegetaties (moerassen en stilstaande waters), soortenrijke graslanden en kleine landschapselementen bij. De Vlaamse overheid maakt intussen werk van het Parkbos en van de Groenpool Vinderhoutse Bossen.

Door groengebieden een gepaste inrichting en een natuurgericht beheer te geven, neemt de biologische waarde van hun vegetaties relatief snel toe. De Vlaamse overheid voerde samen met de stad Gent inrichtingsprojecten uit in de Bourgoyen-Ossemeersen, het Landschapspark Groene Velden, de Assels en de Keuzemeersen. Die wierpen hun vruchten af. De komende jaren mogen we wellicht een soortgelijk resultaat verwachten op de gronden die Natuurpunt onlangs in de Assels aankocht. Ten slotte werd in het havengebied een zogenaamd ‘groen raamwerk’ uitgetekend. Dat maakt dat ook daar een minimale oppervlakte aan waardevolle natuur behouden blijft en dat de haven een schakel blijft in een ruimer ecologisch netwerk.
Door voorwaarden op te leggen in bouw- en verkavelingsvergunningen konden ook natuurwaarden in het stedelijk gebied en het buitengebied bewaard blijven. De inventarisatie van 2009 toont door deze inspanningen al een licht gunstige evolutie. De komende jaren zal die nog duidelijker te zien zijn in de hoeveelheid en de kwaliteit van de natuur in Gent. Elk jaar stellen de Stad Gent en Natuurpunt Gent een bepaalde dier- of plantensoort in de kijker. In 2011 richten ze de aandacht op wilde rozen. Wilde rozen zijn typische soorten voor ruigten en struwelen.

De biologische waarderingskaart 2009 is een handig werkinstrument voor de Stad Gent. De Groendienst gebruikt de gegevens dagelijks bij het beoordelen van bouw- en verkavelingsvergunningen of bij het uitwerken van diverse (groen)projecten. De biologische waarderingskaart geeft bijvoorbeeld informatie over het al dan niet van toepassing zijn van het Bosdecreet en het Natuurdecreet.  In het Ruimtelijk Structuurplan Gent werd een recreatieve structuur en een natuurstructuur uitgetekend. Die worden nu verder uitgewerkt in een groenstructuurplan. Ook daarbij dient de biologische waarderingskaart als belangrijke informatiebron. Ze duidt de potenties aan voor de afbakening van groen- en natuurgebieden. Ze geeft aan welke evoluties gunstig zijn en welke gekeerd moeten worden. De stad verandert voortdurend. In alle ontwikkelingen mogen we de zorg voor natuur niet uit het oog verliezen. Daarom is het belangrijk om regelmatig te monitoren. De gegevens van 1999 en van 2009 zullen opnieuw als referentie dienen voor latere inventarisaties. Voortaan zullen er om de 5 jaar inventarisaties zijn.

Geen opmerkingen: